Difference between revisions of "Turkish"

From TED Translators Wiki
Jump to: navigation, search
m (Reverted edits by CIHAN EKMEKCI (talk) to last revision by Meric Aydonat)
Line 1: Line 1:
 +
Merhabalar,
  
'''TED Translators vikisine hoş geldiniz!'''
+
TED Translators Türkçe vikisine hoşgeldin. Bu sayfanın amacı TED çevirileri için bir kaynak oluşturmak. Herhangi bir sorun olursa lütfen [http://www.amara.org/en/profiles/profile/erengokce/ Eren'e] veya [http://www.amara.org/en/profiles/profile/maydonat/ Meriç'e] mesaj atmaktan çekinme.
  
Bu sayfa başta TED Translators projesi kapsamındaki çeviri kurallarımızın tüm çevirmenlerimiz tarafından anlaşılması, TED konuşmalarını çevirirken ihtiyaç duyabileceğiniz tüm ipuçlarının paylaşılması ve belli bir çeviri kalite standardı sürdürerek bunu en üst seviyeye taşıma amacıyla oluşturuldu.
+
== Çeviriye yeni başlayanlar ==
  
Aşağıda çeviri yaparken dikkat edilmesi gereken tüm konular, ayrıntılı video bağlantıları da paylaşılarak açıklanıyor. Başka bir dil çiftinde çeviri yapacaksanız sol tarafta dil seçiminizi değiştirebilirsiniz.
+
Öncelikle hoşgeldin. Aramıza katılarak bizi onurlandırdığın için çok teşekkür ederiz. Senin gibi çevirmenler sayesinde TED konuşmaları daha fazla kişiye ulaşıp onların yeni şeyler öğrenmesine yardımcı oluyor.  
  
==Yeni çevirmenler==
+
İlk yapman gereken, [https://www.facebook.com/groups/tedturkcetercume/ Facebook grubumuza] üye olmak. Bu gruptan diğer çevirmenlere ulaşabilir, en güncel çeviri projelerimizden haberdar olabilirsin.
  
116 dil üzerinde çeviri yapan binlerce TED Çevirmeninden biri olmak için bir adım attınız. Sayenizde ''paylaşmaya değer fikirler'' çok daha geniş bir kitleye ulaşıyor.
+
[https://www.youtube.com/user/OTPTED TED Translators youtube hesabında] yeni başlayanlar için çeviri işleminin nasıl yürüdüğü, görevler, önemli bilgiler ve Amara'yı kullanma ipuçları var. Buradaki videoları izlersen, Amara uzmanı olabilirsin ve çeviri süreciyle ilgili kafanda oluşacak soruların cevaplarını bulabilirsin. Çevirinin yayınlanmadan önce hangi aşamalardan geçtiğini öğrenmen için özellikle [https://www.youtube.com/watch?v=s2J6bb1Uh0U&list=PLuvL0OYxuPwxQbdq4W7TCQ7TBnW39cDRC&index=2 şu] videoyu izlemeni tavsiye ederim.
  
Lütfen [https://www.facebook.com/groups/tedturkcetercume/ Facebook grubumuza] üye olun. Facebook grubumuz üzerinden diğer çevirmenlerle iletişim kurabilir ve güncel çeviri projelerimizi takip edebilirsiniz.
+
TED.com sitesinin [http://www.ted.com/participate/translate/guidelines Translations bölümünde], TED çevirmenleri için bütün diller için geçerli genel çeviri kurallarını bulabilirsin. Çevirilerinde bunlara dikkat etmen gerekiyor.
  
[https://www.youtube.com/user/OTPTED TED Translators YouTube kanalında] yeni çevirmenler için çevirinin yayınlanma süreci ve teknik bilgiler görsel bir şekilde anlatılıyor. Buradaki videoları izleyerek Amara’yı çok iyi kullanabilir ve çeviri süreciyle ilgili tüm sorularınızın yanıtlarını bulabilirsiniz. Çevirinin yayınlanmadan önce hangi aşamalardan geçtiğini öğrenmek için özellikle [https://www.youtube.com/watch?v=s2J6bb1Uh0U&list=PLuvL0OYxuPwxQbdq4W7TCQ7TBnW39cDRC&index=2 bu videoyu] izlemenizi tavsiye ederiz.
+
TED stiline ve çeviri arayüzümüze alışman açısından, 90 dakikalık çeviri yapmadan lütfen gözden geçirme yapma.
  
[https://www.ted.com/ TED resmi web sitesinin] Translate sekmesinde TED Çevirmenleri için bütün dillerde geçerli genel çeviri kurallarını bulabilirsiniz. Çevirilerinizde bunlara dikkat etmeniz gerekiyor.
+
Son olarak, '''LÜTFEN AŞAĞIDAKİ TÜRKÇE ÇEVİRİLER İÇİN KILAVUZU OKU'''. Onay aşamasında, çevirinin bu kurallara uygun olup olmadığı kontrol ediliyor. Eğer çevirin bu kurallara uymazsa gözden geçiren kişiye geri gönderilecek ve işlem gereksiz yere uzayacak.
 
 
'''TED stili ve çeviri arayüzümüze alışmanız ve aşağıdaki kurallara aşinalık kazanmanız için lütfen 90 dakika çeviri yapmadan gözden geçirme (review) görevi almayın. Aksi hâlde çeviri bir önceki versiyona dönderilerek deneyimli bir çevirmenin gözden geçirmesi için görevler listesine geri dönecek. Çevirinin onay süreci de uzamış olacak.'''  
 
 
 
Lütfen çok kısa bir zaman ayırarak aşağıdaki kurallara göz atın. Unutmayın, onay aşamasında çevirilerin bu kurallara uygunluğuna bakılıyor.
 
  
 
İyi çeviriler!
 
İyi çeviriler!
  
==Genel esaslar==
+
==Türkçe çeviriler için kılavuz==
 
+
1. Lütfen kelimesi kelimesine çeviriden kaçın. Sözcükleri/cümleleri mümkün olduğunca Türkçe konuşma dilinde kullanıldığı gibi çevir. Bunun için, '''çeviriyi bitirdikten sonra, İngilizcesine bakmadan, çeviri metnini düzyazı olarak oku ve yazdıkların Türkçede kulağa hoş geliyor mu düşün''', gerektiğinde düzeltmeleri yap.
'''1.''' Lütfen kelimesi kelimesine çeviriden kaçının. Sözcük ve cümleleri mümkün olduğu kadar Türkçede kullanıldığı gibi çevirin. Bunun için çeviriyi bitirdikten sonra İngilizcesine bakmadan çeviri metnini düzyazı olarak okuyun ve yazdıklarınızın Türkçede kulağa hoş geldiğinden emin olun, gerektiğinde düzeltme yapın.
 
 
 
'''2.''' TED konuşmalarında aşırı resmi dil yerine günlük konuşma dili tercih ediliyor. Konuşmacı eğlenceli, kinayeli, heyecanlı veya duygusal bir üslup kullanıyor olabilir. Siz de aynı stili korumaya ve konuşmacıyla kendinizi özdeşleştirerek aynı duyguyu yansıtmaya özen gösterin.
 
 
 
'''3.''' Konuşmacının bahsettiği kitap, film veya başka bir eser adı Türkçeye çevrilmişse çeviri adını kullanın. Bununla birlikte konuşmacı, çevirisi yapılmış ve topluma mâl olmuş bir eserin içeriğine atıfta bulunuyorsa lütfen çevirisine sadık kalın. Aksi takdirde esere aşina olanlar bu atıfı anlamakta zorluk çekerler.
 
 
 
'''4.''' Konuşmacı İngilizceye çevrilmemiş fakat literatüre geçmiş yabancı kökenli bir kelime kullanıyor olabilir, lütfen bu kelimeleri aynı şekilde aktarın. Örneğin İspanya’nın ‘siesta’sını, Brezilya’nın ‘favela’larını veya Türkiye’nin mantı, dolma gibi yemeklerini (Turkish ravioli, stuffed vegetables) çevirmek aynı anlamı vermeyecektir.
 
 
 
'''5.'''  Türkçeye çevirilerde '''''ç, ğ, ı, ş, ö, ü''''' Türkçe karakterlerini kullanın. İngilizce veya başka bir yabancı dile uyarlanmış klavye kullanıyorsanız çeviri bittikten sonra çeviriyi [https://support.amara.org/support/solutions/articles/8151-how-do-i-download-subtitles-and-translations-from-a-video-on-amara- bu bağlantıda] açıklanan şekilde indirin ve başka bir platformda Türkçe karakterlere çevirip yeni bir dosya oluşturun. Sonra bu dosyayı Amara'ya yükleyerek devam edebilirsiniz.
 
 
 
'''6.''' TED ismi çevirilerde her zaman '''‘’TED’’''' şeklinde büyük harfle ve çevirisi yapılmadan yazılmalı. TED adıyla birlikte kullanılan ve TED konuşmalarında sık kullanılan bazı sözcük ve terimlerin çevirilerine [https://docs.google.com/spreadsheets/d/1I7aouFHrozkjcfN6WY6-MhP26e25_MaaDI2Loj_L1ks/edit?pli=1#gid=1 bu Google formundan] ulaşabilirsiniz.
 
 
 
'''7.''' İsim cümlesi oluştururken kullanılan ve ''ihtimal anlamı katmayan'' bildirme eki ''–dir'' Türkçede genellikle gizli halde kullanılır. Çevirilerde cümleleri –dir ek fiiliyle bitirmemeye dikkat edin.
 
 
 
<pre>
 
Örnek 1: Bu benim kardeşim. (olgu, -dir düşmüş)
 
 
 
Örnek 2: Şu karşıdan gelen çocuk bahse varım benim kardeşimdir. (ihtimal, -dir kullanılmış)
 
</pre>
 
 
 
'''8.''' İngilizcede konuşmacılar cümlelere sık sık "And" ile başlıyorlar. Türkçede cümlelere "Ve" ile başlanmaz. Lütfen sık sık tekrarlanan cümle başındaki ‘’ve’’leri çevirmeyin.
 
 
 
'''9.''' Amerikan ölçü birimleri (lbs, feet, inches, °F), Türkiye'de kullanılan birimlere (kg, m, cm, C°) çevrilerek yazılır.
 
 
 
'''10.''' Türkçe çevirilerde ''Türkiye Türkçesi'' ve yazı dili kabul edilen ''İstanbul ağzı'' kullanılır. Lütfen Türkçe çevirilerde Azerbaycan Türkçesi, Kıbrıs ağzı veya yöresel lehçelere özgü sözcüklerden kaçının. Bununla birlikte eski sözcükler yerine herkes tarafından anlaşılacak modern kelimeler kullanın.
 
 
 
'''11.''' İngilizcenin aksine Türkçede sayıların yazımında binler basamağı noktayla, ondalıklar ise virgülle ayrılır. Yani İngilizce metindeki ''1,250 people'' söz öbeği ''1.250 kişi'' olarak çevrilir.
 
 
 
'''12.''' Çeviri yaptığınız dilin tüm yazım ve noktalama kurallarına uymanız gerekiyor. Bu yüzden emin olmadığınız her detay için [http://tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&view=gts Türk Dil Kurumu resmi internet sitesini] ziyaret edebilirsiniz.
 
 
 
==Alt yazı oluşturma==
 
 
 
TED çevirilerinde okuyucunun alt yazıları kaçırmaması için saniyede 21 karakter, bir satırda en fazla 42 karakter ve iki satırlık bir alt yazıda en fazla 84 karakter kullanma sınırı var, uymadığınız takdirde sistem uyarı vererek size hatırlatma yapacaktır.
 
 
 
Yeni başlayan çevirmenlerimize alt yazıyı Shift+Enter komutuyla bölerek ikinci satıra geçiş yapabileceklerini hatırlatalım.
 
 
 
Örneğin, alt yazı 2 saniye ekranda kalıyor ve 60 karakterden oluşuyorsa anlamdan ve yazım kurallarından ödün vermeden daha kısa bir şekilde çevirmeye çalışın. Olmuyorsa çevirinin ekranda kalma süresini 2 saniyenin üstüne çıkarın. Alt yazı bu kurallara uymuyorsa Amara'da o satırın hemen sağında kırmızı bir ünlem işaretiyle sistem uyarısı çıkıyor, imleci onun üzerine getirdiğinizde açıklamayı görebilirsiniz. [https://www.youtube.com/watch?v=QVz0XyEAbHU&list=PLuvL0OYxuPwxQbdq4W7TCQ7TBnW39cDRC&index=8 Bu videoda] bu sorunun kolayca nasıl aşılacağı uygulamalı olarak anlatılıyor.
 
 
 
===Alt yazı bölme===
 
 
 
Alt yazı bölerken bölünemez dilbilimsel üniteleri (unbreakable linguistic units) bölmemeye ve aynı satırda tutmaya çalışın. Bu dil üniteleri temel olarak her tür tamlamalar, söz öbekleri ve/ya cümlenin öznesi ya da nesnesi olabilir.
 
 
 
Tabii bunu yaparken bir satırın diğerinin yarısından daha uzun veya daha kısa olmamasına özen gösterin.
 
 
 
Türkçe hem sondan eklemeli hem de fiilin çekimlendiği bir dil olduğundan ve yüklemler diğer Roman dillerine göre çok uzun olabildiği için bu kuralı ihlal etmek zorunda olduğunuz istinai durumlar dışında aşağıda gösterilen şekillerde dikkat etmeniz çeviri kalitesini büyük ölçüde etkileyecektir.
 
 
 
'''Örnek 1:'''
 
<pre>
 
Yanlış:        J. K. Rowling’in beklenen iki yeni
 
                kitabı Ekim ayında çıkacak.
 
 
 
Doğru:          J. K. Rowling’in beklenen iki yeni kitabı
 
                Ekim ayında çıkacak.
 
</pre>
 
 
 
'''Örnek 2:'''
 
<pre>
 
Yanlış:        Profesörün iklim değişikliği
 
                konuşması büyük tartışma yarattı.
 
 
 
Doğru:          Profesörün iklim değişikliği konuşması
 
                büyük tartışma yarattı.
 
</pre>
 
 
 
 
 
* Başta “ve” ve benzeri göreve sahip bağlaçların ikinci veya sonra gelen alt yazıda olması lazım:
 
 
 
'''Örnek 1:'''
 
<pre>
 
Yanlış: C Vitamini enerji verir ve
 
hastalıklardan korunmanıza yardım eder.
 
 
 
Doğru: C vitamin enerji verir
 
ve hastalıklardan korunmamıza yardım eder.
 
</pre>
 
 
 
'''Örnek 2:'''
 
<pre>
 
Yanlış: İleri teknoloji insan eseri mi yoksa
 
                süper yapay zekanın öncüsü mü?
 
 
 
Doğru:  İleri teknoloji insan eseri mi
 
                yoksa süper yapay zekanın öncüsü mü?
 
</pre>
 
 
 
===Alt yazı kısaltma ve diğer alt yazı sorunları===
 
 
 
* İngilizcede sık sık kullanılan ve ‘’filler words’’ denilen ''well, um, uh, er, oh, like, okay, right, you know'' gibi sözcükleri çevirmekten kaçının, zaten bu sözcükler anlamlı değiller; hatta çevirmeye çalıştığınızda Türkçede kulağa hoş gelmeyebilir ve saniyede 21 karakter sınırını korumak zorlaşabilir.
 
 
 
* Cevabı beklenmeyen soru eklentileri (question tags), tekrar eden kelimeler, aynı cümlede eş veya benzer anlamlı kelimeler veya çok daha kısa ifade edilebilecek cümleleri karakter sınırını korumak adına çevirmekten kaçının.
 
 
 
<pre>
 
Örnek:            No, no, no, no, no, he said.
 
Çeviri:          Hayır, hayır diye tekrarladı.
 
</pre>
 
 
 
 
 
* Özellikle belirtili isim tamlamalarında bir tamlayanın birden fazla tamlananı, tamlananın da birden fazla tamlayanı olabilir. Bu tür durumlarda ilgi ekini atarsanız hem kısaltarak 42 karakter kuralına uymuş olursunuz hem de okuma kolaylığı yaratırsınız. Benzer şekilde aynı edata bağlanan isimleri de kısaltabilirsiniz.
 
 
 
'''Örnek 1'''
 
<pre>
 
Yanlış:          Muzun, kivinin ve mangonun ortak yanı
 
                  tropik meyve olmalarıdır.
 
 
 
Tercih edilen:    Muz, kivi ve mangonun ortak yanı
 
                  tropik meyve olmalarıdır.
 
</pre>
 
 
 
'''Örnek 2'''
 
<pre>
 
Yanlış:          Teknolojinin faydaları ve zararları
 
                  hâlâ tartışılıyor.
 
 
 
Tercih edilen:    Teknolojinin fayda ve zararları
 
                  hâlâ tartışılıyor.
 
</pre>
 
 
 
'''Örnek 3'''
 
<pre>
 
Yanlış:          Çizimlerinizin ve tasarımlarınızın hayata geçmesi
 
                  büyük bir adım olabilir.
 
 
 
Tercih edilen:    Çizim ve tasarımlarınızın hayata geçmesi
 
                  büyük bir adım olabilir.
 
</pre>
 
 
 
 
* Bir alt yazıyı bitirirken bir sonraki cümlenin başını o alt yazıya lütfen eklemeyin. Benzer şekilde yeni bir alt yazı oluştururken bir önceki cümlenin son kısmını o alt yazıya eklemeyin. Alt yazılarda genel esas, cümle ve ayrılmaz dil ünitelerini bir arada tutmak.
 
 
 
'''Örnek:'''
 
<pre>
 
Somehow, this system worked really well
 
in her new office.
 
 
 
When you work on something big,
 
you need to accept failure.
 
</pre>
 
 
 
 
 
'''Yanlış çeviri:'''
 
<pre>
 
Bir şekilde bu sistem
 
yeni ofisinde çok işe yaradı. Büyük bir
 
 
 
iş üzerinde çalıştığınızda
 
başarısızlığı da kabullenmeniz gerekir.
 
</pre>
 
 
 
'''Doğru çeviri:'''
 
<pre>
 
Bir şekilde bu sistem
 
yeni ofisinde çok işe yaradı.
 
 
 
Büyük bir iş üzerinde çalıştığınızda
 
başarısızlığı da kabullenmeniz gerekir.
 
</pre>
 
 
 
 
==Yazım ve noktalama==
 
 
 
Bu kısımda Türkçe çevirilerde sık sık yapıldığı gözlemlenen yazım noktalama yanlışları yer alıyor. En sık yapılan noktalama yanlışı ise virgül. Özellikle gözden geçirme görevlerinde bu kurallara dikkat etmenizi bekliyoruz.
 
 
 
* Lütfen noktalama işaretlerinden önce boşluk bırakmayın. Noktalama işareti kendisinden önceki kelimeye bitişik yazılır. Alt yazı devam ediyorsa noktalama işareti sonrasında bir boşluk bırakın.
 
 
 
* İngilizcede ‘’and, or’’ bağlaçlarından önce/sonra virgül kullanılabilir fakat Türkçede ‘’ve, veya, ya da’’ bağlaçlarından ve özellikle ‘’ya... ya, hem... hem’’ gibi tekrarlı bağlaçlardan sonra virgül kullanılmaz.
 
 
 
* Çevirilerde sık sık kullanılan bağlaç olan ‘’ki’’den sonra virgül konmaz.
 
<pre>
 
Doğru:    Yapılan araştırmalar gösteriyor ki
 
          ortalama 1 saat daha az uyuyoruz.
 
 
 
Yanlış:    Yapılan araştırmalar gösteriyor ki,
 
          ortalama 1 saat daha az uyuyoruz.
 
</pre>
 
 
 
 
 
* Anlam karışıklığı yaratabileceği durumlarda işaret zamirlerinden sonra virgül koyuyoruz.
 
Örnek:
 
Bu, insanların refahı için oldukça önemliydi.
 
(Burada virgülün konmaması anlam karışıklığı yaratabilir.)
 
 
 
* Zarf fiillerden sonra virgül konmaz. Bunlar fiilere getirilen '''-esiye, -ip, -meden, -ince, -ken, -eli, -dikçe, -erek, -ir … -mez, -diğinde, -e … -e, -meksizin, -cesine''' ekleriyle kurulan fiilimsilerdir.
 
 
 
<pre>
 
Yanlış:  Araştırma sonuçlanıp, uygulamaya geçildi
 
          ve hastalar rahatlamaya başladı.
 
 
 
Doğru:    Araştırma sonuçlanıp uygulamaya geçildi
 
          ve hastalar rahatlamaya başladı.
 
</pre>
 
 
 
 
 
* ‘’için’’ vb. edatlar sonrasında virgül konmaz.
 
<pre>
 
Yanlış:  Bu teknolojiden yararlanmak için,
 
          yeni bir deney yapıldı.
 
 
 
Doğru:    Bu teknolojiden yararlanmak için
 
          yeni bir deney yapıldı.
 
</pre>
 
 
 
 
 
* Şart eki –sa, -se sonrasında virgül konmaz.
 
 
 
* Dil adlarına gelen çekim ekleri kesme işaretiyle ayrılmaz ama büyük harfle başlar.
 
<pre>
 
Yanlış: Bununla ilgili İspanyolca’da birçok farklı söz var.
 
Doğru: Bununla ilgili İspanyolcada birçok farklı söz var.
 
</pre>
 
 
 
* Türkçede sık sık yanlış yazılan bazı sözcüklerin doğru yazımları: "birçok, birkaç, her bir, hiçbir, herhangi bir, bir şey, bugün, her gün, pek çok, hiç kimse"
 
  
* Düzeltme işareti, yani halk arasında şapka dediğimiz '''‘’^’’''' işaret, sanılanın aksine tedavülden kalkmadı. Özellikle düzeltme işaretinin anlamı değiştirdiği eş sesli kelimelerde kullanılmasını tavsiye ediyoruz. Türkçe klavyelerde shift ve 3 tuşuna birlikte basarak düzeltme işareti kullanabilirsiniz. Düzeltme işareti kullanılan kelimeler için: [http://tdk.gov.tr/index.php?option=com_content&view=article&id=176:Duzeltme-Isareti&catid=50:yazm-kurallar&Itemid=132 TDK Düzeltme işareti] sayfasını ziyaret edin.
+
2. Çevirilerde güzel Türkçemizin en nadide harfleri olan "ç, ğ, ş, ı, ö, ü" harflerimizi kulanıyoruz. Eğer klavyemiz İngilizce ise, çeviri bittikten sonra çeviriyi .srt dosyası olarak indirdikten sonra, [http://turkce-karakter.appspot.com/ bu sitede] Türkçe harflere çevirip aynı dosyaya kaydediyoruz. Sonra bu dosyayı Amara'ya yüklüyoruz. Ayrıntılı açıklama [http://translations.ted.org/wiki/Turkish/%C3%87evirimi_T%C3%BCrk%C3%A7e_harflere_nas%C4%B1l_d%C3%B6n%C3%BC%C5%9Ft%C3%BCrebilirim burada].
  
* Yazım ve noktalama konusunda emin olmadığınız her detay için lütfen [http://tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&view=gts Türk Dil Kurumu resmi internet sitesini] ziyaret edin.
+
3. Altyazılarımızın rahatça okunması ve bütün oynatıcılarda düzgün gözükmesi için a) Bir satırdaki karakter saysını 43'ten az tutuyoruz, gerekirse çevirimizi shift+enter'la iki satıra ayırıyoruz. b) Saniyede 22 karakterden az gözükmesine dikkat ediyoruz. Örneğin, çevirimiz 2 saniye ekranda kalıyor ve 60 karakterden oluşuyorsa ya anlamdan ve yazım kurallarından ödün vermeden daha kısa bir şekilde çevirmeye çalışıyoruz ya da çevirimizin ekranda kalma süresini 3 saniyeye çıkarıyoruz. Çevirin bu kurallara uymuyorsa Amara'da o satırın hemen sağında kırmızı bir ünlem işareti çıkıyor, fareyi onun üzerine getirdiğinde açıklamayı görebilirsin. [https://www.youtube.com/watch?v=QVz0XyEAbHU&list=PLuvL0OYxuPwxQbdq4W7TCQ7TBnW39cDRC&index=8 Şu videoda] bu sorunu nasıl aşabileceğin uygulamalı olarak anlatılıyor.
  
+
4. TED.com sitesinin OTP bölümünde görebileceğin gibi, TED stili resmiyetten uzak. Konuşmacıların kullandıkları dil gibi çevirilerin de mümkün olduğunca samimi olması gerekiyor. Bunun için İngilizcedeki "you" zamirini daha çok "sen" olarak çeviriyoruz.
==Kelime seçimi ve tartışmalı söz öbekleri==
 
  
* Lütfen çevirilerde amiyane ve argo ifadelerden kaçının, TED kültürüne uygun ifadeler kullanın.
+
5. Yine konuşmanın samimi ve akıcı olması için, daha çok ansiklopedilerde görülen ama konuşurken pek kullanmadığımız -dir ekiyle cümleleri bitirmiyoruz. Bu, konuşmalara gereksiz bir resmiyet katıyor. ''Örnek: Cümleleri -dir ekiyle bitirmek çok resmidir.''
  
<pre>
+
6. Bu hata çok sık yapılıyor: İngilizcenin aksine, Türkçede "ve, veya, ya da" bağlaçlarından önce ve sonra virgül kullanmıyoruz. Lütfen asıl metinde gördüğün bu virgülleri Türkçe metne aynen geçirme.
Örnek cümle:      We were annoyed by its sound at first.
 
Yanlış:           Önceleri çıkardığı sese uyuz olurduk.
 
Tercih edilen:    Önceleri çıkardığı sese sinir olurduk.
 
</pre>
 
  
* Mr ve Mrs kelimelerine tercüme olarak ortaya çıkan ve modern çeviride yeri olmayan ''bay'' ve ''bayan'' sözcükleri yerine güzel Türkçenin ''bey, beyefendi, adam, hanım, hanımefendi, kadın'' sözcüklerini kullanın. Özellikle TED konuşmalarında sık sık geçen ''ladies and gentlemen'' hitabını ''bayanlar ve baylar'' olarak değil; ''hanımlar ve beyler'' olarak çevirin. Yalnızca aksinin mümkün olmadığı soyismi nitelediği durumlarda bay ve bayan kullanın.
+
7. Yine "ve"lerle ilgili, konuşmacılar sunumları sırasında akıcı olmak adına cümlelere sıklıkla "And," ile başlıyorlar. Türkçede cümlelere çoğunlukla "Ve" ile başlanmaz.  
  
<pre>
+
8. Türkçede sıklıkla yanlış yazılan sözcüklerin doğru yazımları: "birçok, birkaç, her bir, hiçbir, herhangi bir, bir şey, bugün"
Örnek cümle:      A lady stepped into my lab.
 
Yanlış:           Laboratuvarıma bir bayan girdi.
 
Tercih edilen:    Laboratuvarıma bir kadın girdi.
 
</pre>
 
  
* Lütfen belli gruplar için incitici olabilecek her türlü ifadeden kaçının. Özellikle tefrik edici, ayrımcı her türlü söz ve söz öbeğini (etnik özellikler, politik görüşler, fiziksel özellikler, cinsel yönelimler vs.) kibar ve kabul gören şekillerde çevirin ve yazıya dökün. Örneğin; kör yerine görme engelli (visually impaired instead of blind), sağır yerine işitme engelli (hearing impaired instead of deaf), yaşlı yerine olgun veya kıdemli (senior instead of old), cüce yerine kısa insan, kel yerine saçları dökülmüş, şişman yerine kilolu vs.
+
9. İngilizcenin tersine, Türkçede sayıların yazımında binler basamağını noktayla, kesirli sayıları virgülle ayırıyoruz. ''Örnek: 1.001 = bin bir, 1,001 = bir tam, binde bir.''
  
<pre>
+
10. Cümleleri birleştirmek için kullanılan -p ekinden sonra virgül kullanmıyoruz. ''Örnek: Gidip geldim.''
Örnek cümle:      A blind man came into the room.
 
Yanlış:          Kör bir adam içeri girdi.
 
Tercih edilen:   Görme engelli bir adam içeri girdi.
 
</pre>
 
  
==İsimlerin yanlış yazılması==
+
11. Konuşmacının bahsettiği kitap veya film Türkçeye çevrilmişse, çeviri adını kullanıyoruz.
  
Bazen konuşmanın çevireni ve gözden geçireni TED.com'da yanlış yazılabiliyor. Bu durumda [http://www.amara.org/en/profiles/profile/erengokce/ Eren'e] veya [http://www.amara.org/en/profiles/profile/maydonat/ Meriç'e] konuşmanın TED bağlantısını, çevirenin ve gözden geçirenin TED profil bağlantılarını mesaj atarsanız en kısa zamanda düzelttiririz.  
+
12. Amerikan ölçü birimlerini (feet, lbs, inches), Türkiye'de kullandığımız birimlere (m, kg, cm) çevirerek yazıyoruz.  
  
''Örnek mesaj:''
+
13. TED'de sık kullanılan bazı sözcüklerin ve terimlerin çevirilerine [https://docs.google.com/spreadsheets/d/1I7aouFHrozkjcfN6WY6-MhP26e25_MaaDI2Loj_L1ks/edit?pli=1#gid=1&vpid=A2 buradan] ulaşabilirsin.
http://www.ted.com/talks/ken_robinson_says_schools_kill_creativity
 
  
Translator:http://www.ted.com/profiles/xxxxxx
+
14. Geriye kalan bütün soruların için [http://www.tdk.gov.tr TDK].
  
Reviewer: http://www.ted.com/profiles/xxxxxx
+
==Bilinen hata==
 +
Bazen konuşmanın çevireni ve gözden geçireni TED.com'da yanlış yazılabiliyor. Bu durumda lütfen [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSd5H6b3mdGEVFHD4sTylMmVY8hGHgjxr6_Th4gk560E7B6aug/viewform?c=0&w=1 şu adresteki] formu doldur.

Revision as of 14:01, 14 March 2018

Merhabalar,

TED Translators Türkçe vikisine hoşgeldin. Bu sayfanın amacı TED çevirileri için bir kaynak oluşturmak. Herhangi bir sorun olursa lütfen Eren'e veya Meriç'e mesaj atmaktan çekinme.

Çeviriye yeni başlayanlar

Öncelikle hoşgeldin. Aramıza katılarak bizi onurlandırdığın için çok teşekkür ederiz. Senin gibi çevirmenler sayesinde TED konuşmaları daha fazla kişiye ulaşıp onların yeni şeyler öğrenmesine yardımcı oluyor.

İlk yapman gereken, Facebook grubumuza üye olmak. Bu gruptan diğer çevirmenlere ulaşabilir, en güncel çeviri projelerimizden haberdar olabilirsin.

TED Translators youtube hesabında yeni başlayanlar için çeviri işleminin nasıl yürüdüğü, görevler, önemli bilgiler ve Amara'yı kullanma ipuçları var. Buradaki videoları izlersen, Amara uzmanı olabilirsin ve çeviri süreciyle ilgili kafanda oluşacak soruların cevaplarını bulabilirsin. Çevirinin yayınlanmadan önce hangi aşamalardan geçtiğini öğrenmen için özellikle şu videoyu izlemeni tavsiye ederim.

TED.com sitesinin Translations bölümünde, TED çevirmenleri için bütün diller için geçerli genel çeviri kurallarını bulabilirsin. Çevirilerinde bunlara dikkat etmen gerekiyor.

TED stiline ve çeviri arayüzümüze alışman açısından, 90 dakikalık çeviri yapmadan lütfen gözden geçirme yapma.

Son olarak, LÜTFEN AŞAĞIDAKİ TÜRKÇE ÇEVİRİLER İÇİN KILAVUZU OKU. Onay aşamasında, çevirinin bu kurallara uygun olup olmadığı kontrol ediliyor. Eğer çevirin bu kurallara uymazsa gözden geçiren kişiye geri gönderilecek ve işlem gereksiz yere uzayacak.

İyi çeviriler!

Türkçe çeviriler için kılavuz

1. Lütfen kelimesi kelimesine çeviriden kaçın. Sözcükleri/cümleleri mümkün olduğunca Türkçe konuşma dilinde kullanıldığı gibi çevir. Bunun için, çeviriyi bitirdikten sonra, İngilizcesine bakmadan, çeviri metnini düzyazı olarak oku ve yazdıkların Türkçede kulağa hoş geliyor mu düşün, gerektiğinde düzeltmeleri yap.

2. Çevirilerde güzel Türkçemizin en nadide harfleri olan "ç, ğ, ş, ı, ö, ü" harflerimizi kulanıyoruz. Eğer klavyemiz İngilizce ise, çeviri bittikten sonra çeviriyi .srt dosyası olarak indirdikten sonra, bu sitede Türkçe harflere çevirip aynı dosyaya kaydediyoruz. Sonra bu dosyayı Amara'ya yüklüyoruz. Ayrıntılı açıklama burada.

3. Altyazılarımızın rahatça okunması ve bütün oynatıcılarda düzgün gözükmesi için a) Bir satırdaki karakter saysını 43'ten az tutuyoruz, gerekirse çevirimizi shift+enter'la iki satıra ayırıyoruz. b) Saniyede 22 karakterden az gözükmesine dikkat ediyoruz. Örneğin, çevirimiz 2 saniye ekranda kalıyor ve 60 karakterden oluşuyorsa ya anlamdan ve yazım kurallarından ödün vermeden daha kısa bir şekilde çevirmeye çalışıyoruz ya da çevirimizin ekranda kalma süresini 3 saniyeye çıkarıyoruz. Çevirin bu kurallara uymuyorsa Amara'da o satırın hemen sağında kırmızı bir ünlem işareti çıkıyor, fareyi onun üzerine getirdiğinde açıklamayı görebilirsin. Şu videoda bu sorunu nasıl aşabileceğin uygulamalı olarak anlatılıyor.

4. TED.com sitesinin OTP bölümünde görebileceğin gibi, TED stili resmiyetten uzak. Konuşmacıların kullandıkları dil gibi çevirilerin de mümkün olduğunca samimi olması gerekiyor. Bunun için İngilizcedeki "you" zamirini daha çok "sen" olarak çeviriyoruz.

5. Yine konuşmanın samimi ve akıcı olması için, daha çok ansiklopedilerde görülen ama konuşurken pek kullanmadığımız -dir ekiyle cümleleri bitirmiyoruz. Bu, konuşmalara gereksiz bir resmiyet katıyor. Örnek: Cümleleri -dir ekiyle bitirmek çok resmidir.

6. Bu hata çok sık yapılıyor: İngilizcenin aksine, Türkçede "ve, veya, ya da" bağlaçlarından önce ve sonra virgül kullanmıyoruz. Lütfen asıl metinde gördüğün bu virgülleri Türkçe metne aynen geçirme.

7. Yine "ve"lerle ilgili, konuşmacılar sunumları sırasında akıcı olmak adına cümlelere sıklıkla "And," ile başlıyorlar. Türkçede cümlelere çoğunlukla "Ve" ile başlanmaz.

8. Türkçede sıklıkla yanlış yazılan sözcüklerin doğru yazımları: "birçok, birkaç, her bir, hiçbir, herhangi bir, bir şey, bugün"

9. İngilizcenin tersine, Türkçede sayıların yazımında binler basamağını noktayla, kesirli sayıları virgülle ayırıyoruz. Örnek: 1.001 = bin bir, 1,001 = bir tam, binde bir.

10. Cümleleri birleştirmek için kullanılan -p ekinden sonra virgül kullanmıyoruz. Örnek: Gidip geldim.

11. Konuşmacının bahsettiği kitap veya film Türkçeye çevrilmişse, çeviri adını kullanıyoruz.

12. Amerikan ölçü birimlerini (feet, lbs, inches), Türkiye'de kullandığımız birimlere (m, kg, cm) çevirerek yazıyoruz.

13. TED'de sık kullanılan bazı sözcüklerin ve terimlerin çevirilerine buradan ulaşabilirsin.

14. Geriye kalan bütün soruların için TDK.

Bilinen hata

Bazen konuşmanın çevireni ve gözden geçireni TED.com'da yanlış yazılabiliyor. Bu durumda lütfen şu adresteki formu doldur.