Difference between revisions of "Ondertitelen voor TED"

From TED Translators Wiki
Jump to: navigation, search
(Voor beginners: ons vertaalproces.: aanvulling)
Line 103: Line 103:
  
 
'''De vertaling'''<br/>
 
'''De vertaling'''<br/>
 +
Om te beginnen is het verstandig om korte talks (< 10 min.) te kiezen tot je voldoende feedback (reviews) hebt gehad om geen beginnersfouten meer te maken. <br/>
 
Het voorgekauwde driestappenplan in de Amara-editor geeft een goede indicatie van wat er minimaal nodig is voor een goed resultaat (maar wellicht niet in die volgorde). Sluit je vertaling pas af als je die (liefst na minstens één nachtje slapen) grondig bent nagelopen. Een ondertiteling in 1 ruk afwerken en inleveren is geen goed idee. Andersom: als je een vertaling verspreid over enkele weken in meerdere korte etappes maakt, doe je er verstandig aan om vervolgens (liefst op 1 dag) het resultaat grondig na te lopen.
 
Het voorgekauwde driestappenplan in de Amara-editor geeft een goede indicatie van wat er minimaal nodig is voor een goed resultaat (maar wellicht niet in die volgorde). Sluit je vertaling pas af als je die (liefst na minstens één nachtje slapen) grondig bent nagelopen. Een ondertiteling in 1 ruk afwerken en inleveren is geen goed idee. Andersom: als je een vertaling verspreid over enkele weken in meerdere korte etappes maakt, doe je er verstandig aan om vervolgens (liefst op 1 dag) het resultaat grondig na te lopen.
  
Line 124: Line 125:
 
'''De approval'''<br/>
 
'''De approval'''<br/>
 
Tijdens de derde stap van het proces checkt een taalcoördinator het resultaat door de video met ondertiteling af te spelen. Eventueel resterende fouten worden gecorrigeerd.
 
Tijdens de derde stap van het proces checkt een taalcoördinator het resultaat door de video met ondertiteling af te spelen. Eventueel resterende fouten worden gecorrigeerd.
 +
 +
NB <br/>
 +
Reviews en transcripties vereisen wat meer ervaring. <br/>
 +
Begin er pas aan als je minstens 90 minuten aan talks hebt ondertiteld.

Revision as of 21:56, 29 September 2016

Hoe kom je tot een goede ondertiteling? De voornaamste zaken op een rijtje.


Kwaliteitseisen, afspraken en tips:

  • Let in Amara op de rode uitroeptekentjes die verschijnen bij ondertitels waarmee iets mis is. De reden staat altijd erbij. Alle uitroeptekens moeten weg zijn voor je de ondertiteling als klaar aanmerkt.
  • Vertaal niet te letterlijk. Soms kan het en dan verdient het de voorkeur, maar vraag je steeds af: hoe zou iemand dit in het Nederlands uitdrukken; klinkt het natuurlijk?
  • (Tip) Zorg dat je begrijpt wat de spreker wil zeggen voordat je de woorden begint te vertalen. Dit is moeilijker dan meteen aanvallen. Als dat bij sommige talks niet lukt, kun je het ook in etappes doen: eerst gewoon maar beginnen met het vertalen van de woorden, en vervolgens (met de video) kijken of je daarmee ook werkelijk de boodschap van de spreker uitdrukt. Vaak zul je zien dat je zoiets dan nog volledig moet herformuleren. NB Als je online vertaalt: het helpt als je de spreker elke zin hoort uitspreken, en dat dan vertaalt. De transcriptie dient dan ter ondersteuning.
  • (Tip) Voor degenen die dat kunnen: wen je aan om met de tijdbalk open te werken, zodat je al tijdens het vertaalproces kan zorgen dat de ondertitels jouw Nederlandse tekst optimaal begrijpelijk tonen, bijvoorbeeld door ondertitels anders te timen (te verschuiven op de tijdbalk). Zie ook hieronder: ‘Tekstvakjes schrappen of bijmaken’.
  • Pas op dat je niet de interpunctie (vooral komma’s) en de zinsbouw van het Engels overneemt als deze in het Nederlands anders is! Dat is een zeer veel voorkomende fout.
  • (Tip) If in doubt: Google. De snelste manier voor het vinden van de gangbaarheid van een term in het Nederlands… de correcte uitdrukking… de juiste spelling van woorden (als je dan nog twijfelt: Woordenlijst Nederlandse Taal). Let op de frequentie (aantal resultaten), de betrouwbaarheid van de bronnen, en geef de voorkeur aan pagina’s die niet vertaald zijn uit een andere taal.
  • Titels van boeken, films, tijdschriften, gedichten: check of er een officiële vertaling bestaat naar het Nederlands. Is die er niet? Laat dan de titel onvertaald.
  • De TED-stijl is eerder informeel dan formeel. Dus jij en jullie in plaats van u.
  • Let op dat je de titel en de beschrijving ook vertaalt. Die staan linksboven in de editor. (NB: achter de titel staat nooit een punt)
  • Geluidsindicaties zoals (Applaus), (Gelach) en (Muziek) met een hoofdletter en niet langer dan 3 seconden.
  • In het Nederlands staat voor een citaat een dubbele punt. Geen komma, zoals in het Engels.
  • Na een : geen hoofdletter, behalve wanneer een citaat volgt.
  • In het Nederlandse team hebben we afgesproken: “ enkel voor citaten en dialoog, en ‘ voor al het andere.
  • Tussen twee vervoegde werkwoordsvormen hoort een komma te staan. Dat die vaak wordt vergeten … bemoeilijkt het lezen.
  • Als gedachtestreepje gebruiken we (om technische redenen) een dubbel koppelteken: '--'.
  • Tekst op het scherm waar mogelijk vertalen [tussen vierkante haakjes]


Opsplitsen van zinnen binnen een ondertitel.

  • Ondertitels van meer dan 42 tekens moet je opsplitsen in 2 regels. Let daarbij op het volgende (in afnemende mate van belangrijkheid):
- Hou taalkundige eenheden zoveel mogelijk intact. Je kunt op een eenvoudige manier controleren of je afbreekpunt van de regel goed is gekozen, door de zin uit te spreken en op het afbreekpunt een korte pauze te laten vallen. Hoe gepaster die pauze voelt, des te beter het afbreekpunt;
- Zorg dat de ene regel minstens half zo lang is als de andere, ongeveer gelijk in lengte heeft de voorkeur;
- Als je de keuze hebt, dan liever de bovenste regel korter (dat stoort het beeld minder).
  • Niet combineren in 1 ondertitel: het einde van een zin + het begin van de volgende zin.
  • Leer je aan om ondertitels spatieloos te houden op regeleindes.


Tekstvakjes schrappen of bijmaken:

  • Als een zin over meerdere ondertitels verdeeld is, neem dan niet automatisch de segmentering over uit de brontaal, maar bekijk de Nederlandse zin als geheel voordat je besluit hoe je hem opbreekt. Voel je vrij om de indeling zodanig aan te passen dat je Nederlandse zinnen daar zo leesbaar mogelijk in passen.
  • Let na het bijmaken of schrappen van tekstvakjes goed op de tijdcode om te zien of je in het juiste tekstvakje doorgaat met vertalen. Dat kan je veel geschuif op de tijdbalk besparen achteraf (!) Klik op het slotje rechtsonder in het brontaal-gedeelte om de corresponderende tijdcodes weer naast elkaar te zetten.



Vertalingen van TEDx-talks

  • Titels van TEDx-talks horen zo gepubliceerd te worden (tussen verticale streepjes met ervoor en erachter een spatie): On being a young entrepreneur | Christophe Van Doninck | TEDxFlanders Als de brontaal een ander format hanteert, verander dit dan. Als alleen de naam van de spreker vermeld wordt, verzin je zelf een gepaste titel.
  • De beschrijving hoort te bestaan uit een korte samenvatting. Verwijder alle links naar externe sites, uitgezonderd die van de spreker of zijn/haar organisatie. Biografische info kun je laten staan, maar de algemene info over wat TEDx inhoudt graag schrappen (“In the spirit of ideas worth spreading, TEDx is …”). Mocht de beschrijving ontbreken, kun je die eventueel zelf formuleren. Houd het kort.
  • Bij elke TEDx-talk staat een disclaimer van TED. De officiële Nederlandse vertaling hiervan is: Deze talk werd gehouden op een TEDx-evenement, in de stijl van de TED-conferenties, maar onafhankelijk georganiseerd door een lokaal team. Meer informatie hierover op http://ted.com/tedx




Handige links

Linguee.nl een vertaaltool voor woorden en frases, die je tevens voorbeelden uit online teksten geeft.

Inventio.nl een eenvoudige site om op te zoeken of een woord mannelijk, vrouwelijk of onzijdig is.

woordenlijst.org Groene boekje online

TIP! Amaratools for translators statistische info over jezelf, je vertalingen, de taalteams en het OTP.

Portal Nederlands OTPedia

How to tackle a translation uitgebreide engelstalige wikipagina.

How to break lines uitgebreide engelstalige wikipagina.

Compressing subtitles uitgebreide engelstalige wikipagina.

Sound representation in subs uitgebreide engelstalige wikipagina.

OTP Learning Series korte videohandleidingen van TED.



Voor beginners: ons vertaalproces.

Iedereen vertaalt anders en ontwikkelt op den duur een persoonlijke routine. Bepaalde dingen zijn daarin belangrijk, zowel voor een prettige samenwerking als voor het leveren van kwaliteit. De volgende leidraden zijn bedoeld om te zorgen dat je er niet ‘the hard way’ achter komt welke dingen dat zijn. Het belangrijkste is wat Krystian in zijn tutorials ook steeds benadrukt: “Do not rush!”

De vertaling
Om te beginnen is het verstandig om korte talks (< 10 min.) te kiezen tot je voldoende feedback (reviews) hebt gehad om geen beginnersfouten meer te maken.
Het voorgekauwde driestappenplan in de Amara-editor geeft een goede indicatie van wat er minimaal nodig is voor een goed resultaat (maar wellicht niet in die volgorde). Sluit je vertaling pas af als je die (liefst na minstens één nachtje slapen) grondig bent nagelopen. Een ondertiteling in 1 ruk afwerken en inleveren is geen goed idee. Andersom: als je een vertaling verspreid over enkele weken in meerdere korte etappes maakt, doe je er verstandig aan om vervolgens (liefst op 1 dag) het resultaat grondig na te lopen.

Het beste werkt het als je zowel

  • jouw Nederlandse tekst naleest (zonder video), om te ervaren of het begrijpelijk Nederlands is
  • én daarnaast ook met video en tijdbalk in zicht (zodat je direct kan bijschuiven) checkt of de vertaling werkt als ondertiteling.

Hoe je dat inpast in het driestappenplan van de editor is dan aan jou :-)
Wanneer je tevreden bent met het resultaat, duw je op ‘Complete’, waarna de talk op de review-lijst verschijnt. Dat is echter nog niet het einde van je bemoeienis met jouw vertaling!

De review
We raden aan dat er enige communicatie plaatsvindt tussen vertaler en reviewer. Binnen de huidige editor wordt dit heel makkelijk gemaakt door de notes die je aan de rechterzijde kan toevoegen. Een ondertiteling gaat na review in de meeste gevallen nog éénmaal heen en weer tussen reviewer en vertaler. De reviewer kan ervoor kiezen:

  • de taak terug te sturen zodat de vertaler alle wijzigingen met de video én de Engelse transcriptie erbij kan bekijken en beoordelen,
  • of enkel een berichtje te sturen met daarin de link naar de ‘diffing’ (waar je twee versies kan vergelijken). Aangezien je de video inmiddels enkele malen gezien hebt, is dat laatste vaak voldoende om correcties/wijzigingen te begrijpen/ beoordelen. Wel mis je dan tevens de Engelse transcriptie; je ziet enkel de Nederlandse tekstversies naast elkaar.

In sommige gevallen is er meer overleg nodig om tot een compromis te komen bij een verschil van mening/ interpretatie. Dan is het soms nodig om nog enkele malen te pingpongen tot dit opgelost is. Hierbij blijft het steeds schipperen tussen perfectionisme en een pragmatische instelling. Ook een prettige samenwerking is belangrijk, dus probeer je niet vast te bijten in dingen en doe water bij de wijn als dat nodig is. Reviewers behoren op hun beurt terughoudend te zijn met het wijzigen van dingen die niet eenduidig fout zijn.

Bij nieuwe teamleden ligt dit vaak anders. Wij als LC’s hebben de taak om nieuwe teamleden zo snel mogelijk wegwijs te maken. In het begin zal je dus vrij uitvoerig feedback krijgen en formuleringen gewijzigd zien die als vertaling misschien kloppen, maar die minder goed werken als ondertiteling. Trek het je niet aan. Jullie krijgen vrijwel meteen alles aangereikt wat wij jaren geleden gedurende 80 vertalingen hebben moeten leren. Naarmate je ondertitelingen beter worden kun je verwachten dat reviewers zich inhouden.

De approval
Tijdens de derde stap van het proces checkt een taalcoördinator het resultaat door de video met ondertiteling af te spelen. Eventueel resterende fouten worden gecorrigeerd.

NB
Reviews en transcripties vereisen wat meer ervaring.
Begin er pas aan als je minstens 90 minuten aan talks hebt ondertiteld.