Difference between revisions of "Częste błędy i jak ich unikać"

From TED Translators Wiki
Jump to: navigation, search
(Removed the bit about 38 chars per 3 seconds - doesn't really apply (needs to be rephrased somehow, if anything); removed a bit from personal communication; added links to 2 guides on the OTPedia)
Line 75: Line 75:
 
"Kłopotliwą rzeczą" - i podobne - bierze się z tego, że tłumaczy się "thing" jako "rzecz", natomiast to zwykle funkcjonuje jak polskie "to, co".
 
"Kłopotliwą rzeczą" - i podobne - bierze się z tego, że tłumaczy się "thing" jako "rzecz", natomiast to zwykle funkcjonuje jak polskie "to, co".
  
"Kłopotliwe jest to, że" (oczywiście Twoja wersja zgrabniejsza, ale ta już gramatyczna).  
+
Inna wersja - "Kłopotliwe jest to, że".  
  
  
7. skrót tys.
+
7. Skrót "tys." (tysiąc)
 
ponieważ jest to skrót od słowa "tysiąc" należy pisać "tys." a nie "tyś."  
 
ponieważ jest to skrót od słowa "tysiąc" należy pisać "tys." a nie "tyś."  
  
Line 92: Line 92:
  
 
3. Nie należy zostawiać na końcu linijki '''średnika ani dwukropka'''. Znaki te są słabo widoczne na końcu linijki. Prawie zawsze można zastąpić je przecinkiem albo rozbić w tym miejscu zdanie.
 
3. Nie należy zostawiać na końcu linijki '''średnika ani dwukropka'''. Znaki te są słabo widoczne na końcu linijki. Prawie zawsze można zastąpić je przecinkiem albo rozbić w tym miejscu zdanie.
 +
 +
Więcej o łamaniu linijek pod adresem http://translations.ted.org/wiki/Transcribing_talks#Line_breaks
  
 
== Styl ==
 
== Styl ==
Line 99: Line 101:
 
== Skracanie linijek ==
 
== Skracanie linijek ==
  
 +
Poniższe informacje to skrót poradnika znajdującego się pod adresem http://translations.ted.org/wiki/Compressing_subtitles
  
1. Nie trzeba starać się tłumaczyć w stosunku 1:1. W napisach wskazany jest wręcz proces odwrotny - '''kompresja formy z zachowaniem znaczenia''', aby umożliwić widzowi nieznajacemu angielskiego i czytającemu ze średnią prędkością przeczytanie linijki w czasie, w którym wyświetlana jest na ekranie i dodatkowo zostawienie widzowi czasu na spojrzenie na ekran (napisy są dodatkiem do filmu). Dlatego należy w tłumaczeniu opuszczać niektóre elementy oryginału. Przykłady:
+
1. Nie trzeba starać się tłumaczyć w stosunku 1:1. W napisach wskazany jest wręcz proces odwrotny - '''kompresja formy z zachowaniem znaczenia''', aby umożliwić widzowi nieznającemu angielskiego i czytającemu ze średnią prędkością przeczytanie linijki w czasie, w którym wyświetlana jest na ekranie i dodatkowo zostawienie widzowi czasu na spojrzenie na ekran (napisy są dodatkiem do filmu). Dlatego należy w tłumaczeniu opuszczać niektóre elementy oryginału. Przykłady:
 
- Nie trzeba za każdym razem, kiedy w oryginale zdanie zaczyna się od "and", w języku polskim zaczynać od "i". Zasady stosowania "and" oraz "i" są różne. W języku polskim nadmiar "i" na początku zdania razi (od czasu do czasu możemy zostawić, bo napisy to zapis języka mówionego). W większości przypadków "i" na początku jest zbędne.
 
- Nie trzeba za każdym razem, kiedy w oryginale zdanie zaczyna się od "and", w języku polskim zaczynać od "i". Zasady stosowania "and" oraz "i" są różne. W języku polskim nadmiar "i" na początku zdania razi (od czasu do czasu możemy zostawić, bo napisy to zapis języka mówionego). W większości przypadków "i" na początku jest zbędne.
  
Line 132: Line 135:
 
5.  '''Nie musimy tłumaczyć wszystkich synonimów''' ("a huge, enormous building" --> "wielki budynek", NIE "wielki, ogromny budynek").
 
5.  '''Nie musimy tłumaczyć wszystkich synonimów''' ("a huge, enormous building" --> "wielki budynek", NIE "wielki, ogromny budynek").
  
== Uwagi ogólne ;) ==
+
== Uwagi ogólne ==
 
 
Wielu tłumaczy zapomina trzymać się zasady '''max. 38 znaków na 3 sekundową linijkę'''. Niektóre z tych tłumaczeń są tekstowo ładne, ale widz tego nie doceni, bo nie ma czasu.
 
 
 
Szczegóły tutaj:
 
http://serwistlumacza.com/content/view/24/32/
 
  
 
"Podpórki" mentalne, którymi można się kierować:
 
"Podpórki" mentalne, którymi można się kierować:
Line 148: Line 146:
  
 
4. '''Skracać, skracać, skracać. Omijać powtórki, zawahania, przejęzyczenia. Wyrzucać "więc" i "i" na początku zdań'''.
 
4. '''Skracać, skracać, skracać. Omijać powtórki, zawahania, przejęzyczenia. Wyrzucać "więc" i "i" na początku zdań'''.
 
  
 
----
 
----

Revision as of 08:18, 2 November 2012

Interpunkcja

1. W napisach należy używać cudzysłowów prostych (""), nie drukarskich („”), ponieważ drukarskie mogą nie wyświetlać się w niektórych odtwarzaczach. W pisowni amerykańskiej inne znaki interpunkcyjne są po lewej stronie cudzysłowu ("This is an example."). W języku polskim umieszcza się je po prawej stronie ("To jest przykład".).

2. W napisach należy używać łącznika (-) w funkcji myślnika (półpauzy – lub pauzy —). Półpauzy i pauzy mogą nie wyświetlać się w niektórych odtwarzaczach.

3. Znak "--" w oryginale (em dash) stosowany jest w języku angielskim (szczególnie w odmianie amerykańskiej) tak, jak w języku polskim wielokropek. Zazwyczaj możemy zamienić go na przecinek albo zakończyć zdanie (rozdzielić zdanie złożone na dwa zdania). Jeśli w oryginale oznacza on pauzę (np. zająknięcie się), możemy użyć wielokropka ("I don't know how--" - "Nie wiem, jak...").

4. Wielkie litery w zaimkach stosuje się w korespondencji, w napisach nie. Opowiem wam ... a nie: Opowiem Wam

5. Dziesięciolecia zapisuje się z kropką na końcu: lata 20. // w latach 70. // w połowie lat 30.


Gramatyka

1. ponieważ racją jest że (zamiast: to prawda, że)

2. Zaimki dzierzawcze, czasowniki zamiast formy biernej dlatego postanowiłem uczynić moje życie bardziej złożnym --> więc postanowiłem skomplikować sobie życie

3. formy bezosobowe W angielskim przeważają formy osobowe czasownika, które w polskim bardziej naturalnie brzmią bezosobowo: pytaniem, które powinniście byli sobie zadać -- > trzeba zadać sobie pytanie

Często chcemy wyrazić jakąś prawdę lub zasadę ogólną dotyczącą ludzi. W języku angielskim używamy wtedy "one" (oficjalnie) lub "you" - opisujemy tak jakby przykładową sytuację z przykładowym uczestnikiem, która ma stanowić "lekcję" dla słuchacza: "you don't know until you try." W języku polskim (konwencjonalnie) w takiej sytuacji nie tworzymy przykładowej historii dla słuchacza, ale używamy właśnie konstrukcji bezosobowych, np. "nie WIADOMO, póki SIĘ nie SPRÓBUJE" - czyli mamy tu formę bezosobową i czasownik zwrotny. Dosłowne tłumaczenie konstrukcji angielskich odnoszących się do prawd i zasad ogólnych, w których występuje "you" ("nie wiesz, dopóki nie spróbujesz"), to częsty błąd, a tak naprawdę sposób wyrażania się, który często słyszymy już w języku potocznym (jako naleciałość z angielskiego).


4. Jedną z rzeczy jakiej nauczyliśmy się od Darwina to taka, że gatunek ludzki

== > Nauczyliśmy się od Darwina, że gatunek ludzki


Słownictwo

1. Nie należy w tłumaczeniu używać zaimków wskazujących (ten, tamten) jako odpowiedników rodzajnika określonego (the). W języku polskim odpowiednikiem zaimka określonego jest miejsce słowa w zdaniu, np.:

A boy was standing next to the door. Koło drzwi stał chłopiec. [kategoryzacja nowego elementu sceny]

The boy was standing next to the door. Chłopiec stał koło drzwi. [odniesienie do elementu znanego z kontekstu lub wiedzy ogólnej - konkretny chłopiec]

Przykład: tłumaczeniem zdania "And then the computer calculates it" będzie "Potem oblicza to komputer/Potem komputer to oblicza", NIE "Potem oblicza to ten komputer".

2. Biliony i miliony dzialaja inaczej po polsku i po angielsku – czyli znana pulapka na poczatkujacych tlumaczy ; -) http://www.jimloy.com/math/billion.htm

3. Wieki - używamy numeracji rzymskiej

4. Precisely! exactly! -- > właśnie (nie: dokładnie... ; -)

5. it's really important to remember bardzo ważnym jest by pamiętać, -- > Musimy pamiętać / Trzeba pamiętać / Najważniejsze, to zapamiętać

6. Kłopotliwą rzeczą jest to, że łatwiej jest zrobić coś złego --> To kłopotliwe, że łatwiej zrobić coś złego,

"Kłopotliwą rzeczą" - i podobne - bierze się z tego, że tłumaczy się "thing" jako "rzecz", natomiast to zwykle funkcjonuje jak polskie "to, co".

Inna wersja - "Kłopotliwe jest to, że".


7. Skrót "tys." (tysiąc) ponieważ jest to skrót od słowa "tysiąc" należy pisać "tys." a nie "tyś."


Łamanie linijek

(Pewne elementy tekstu nie powinny zostawać na końcu linijki.)

1. Nie należy zostawiać na końcu linijki przyimków (w, po, z), zaimków względnych (który, że, gdy, gdzie).

2. Nie należy zostawiać na końcu linijki myślnika/łącznika. W większości przypadków można zamienić go na przecinek ("Byłam tam na wakacjach -/to piękne miasteczko". --> "Byłam tam na wakacjach, to piękne miasteczko".). Czasami można też zakończyć zdanie (rozdzielić zdanie złożóne na dwa zdania).

3. Nie należy zostawiać na końcu linijki średnika ani dwukropka. Znaki te są słabo widoczne na końcu linijki. Prawie zawsze można zastąpić je przecinkiem albo rozbić w tym miejscu zdanie.

Więcej o łamaniu linijek pod adresem http://translations.ted.org/wiki/Transcribing_talks#Line_breaks

Styl

1. Napisy to zapis języka mówionego. Napisy "udają" język mówiony, bo nie zachowują wszystkich jego konwencji, jednak należy unikać w nich wyrażeń kojarzących się wyraźnie z językiem pisanym (chyba że chcemy stylizować język postaci na pisany). Nie należy na siłę stosować wyrażeń "poważnych", np. zamiast "aby" należy pisać "żeby", zamiast "rzekłem" "powiedziałem" itp.

Skracanie linijek

Poniższe informacje to skrót poradnika znajdującego się pod adresem http://translations.ted.org/wiki/Compressing_subtitles

1. Nie trzeba starać się tłumaczyć w stosunku 1:1. W napisach wskazany jest wręcz proces odwrotny - kompresja formy z zachowaniem znaczenia, aby umożliwić widzowi nieznającemu angielskiego i czytającemu ze średnią prędkością przeczytanie linijki w czasie, w którym wyświetlana jest na ekranie i dodatkowo zostawienie widzowi czasu na spojrzenie na ekran (napisy są dodatkiem do filmu). Dlatego należy w tłumaczeniu opuszczać niektóre elementy oryginału. Przykłady: - Nie trzeba za każdym razem, kiedy w oryginale zdanie zaczyna się od "and", w języku polskim zaczynać od "i". Zasady stosowania "and" oraz "i" są różne. W języku polskim nadmiar "i" na początku zdania razi (od czasu do czasu możemy zostawić, bo napisy to zapis języka mówionego). W większości przypadków "i" na początku jest zbędne.

2. Nie musimy tłumaczyć wszystkich wyrażeń łączących zdania i "gawędziarskich" ("and so", "now", "so"). Na przykład zdanie "He said 'So, this is my house'" to:

Powiedział: "To mój dom". Powiedział, że to jego dom.

... a nie:

Powiedział: "A więc, to mój dom". Powiedział: "No więc, to jest mój dom". Powiedział: "Więc, to mój dom".

3. Nie musimy tłumaczyć wszystkich wyrażeń modyfikujących znaczenie ("actually", "really", "totally"). Na przykład zdanie "It was really long and twisted":

Była długa i pokręcona.

... a nie:

Była naprawdę długa i pokręcona.

Wyjątkiem może być "actually" w przypadkach, gdy słowo to nie jest stosowane jako "ozdobnik", ale oznacza "wbrew oczekiwaniom", na przykład: "It was actually nice." --> "Było jednak/właściwie fajnie." (czyli "miało być nieprzyjemnie, ale było inaczej"). Tłumaczenie można pominąć, jeśli "wbrew oczekiwaniom" wynika z kontekstu, np. w zależności od kontekstu, zdanie "I thought it would be salty, but it was actually sweet" możemy przetłumaczyć:

Myślałam, że będzie słona, ale była słodka. Miała być słona, ale była słodka. Okazało się, że była słodka.

W podanych przykładach znaczenie "actually" (czyli "wbrew oczekiwaniom") przekazuje słowo "ale" i wyrażenie "okazało się".

5. Nie musimy tłumaczyć wszystkich synonimów ("a huge, enormous building" --> "wielki budynek", NIE "wielki, ogromny budynek").

Uwagi ogólne

"Podpórki" mentalne, którymi można się kierować:

1. Z tłumaczeniem jak z kurtyzaną: albo wierna, albo piękna. Można i trzeba omijać słowa w imię czytelności.

2. Przeglądanie tłumaczenia jako tekstu to za mało. Trzeba je oglądać na filmie i BEZ GŁOSU. Wtedy od razu widać, gdzie jest za dużo tekstu i co jest dla widza niejasne.

3. Test na dobre tłumaczenie: "czy tak powiedziałby Polak?". Jeśli coś brzmi nienaturalnie, to jest nienaturalne sztywne i trzeba zmienić.

4. Skracać, skracać, skracać. Omijać powtórki, zawahania, przejęzyczenia. Wyrzucać "więc" i "i" na początku zdań.


Special thanks for the items on this list go to Rysia Wand and Krystian Aparta :) Items taken from:

Forum tłumaczy TED: Lista błędów, które popełniają początkujący tłumacze wykładów TED

Forum tłumaczy TED: Co zrobić gdy linijki są za długie?

Forum tłumaczy TED: Dublowanie i dzielenie linijek